Heet hangijzer: migratie
In vier mini-reeksen spit het Nieuwsblad de belangrijkste thema’s van de verkiezingen uit. Vandaag: het ‘profiel’ van de migrant in Vlaanderen.
1,5 miljoen inwoners van België zijn juridisch gezien niet-Belgen, zeg maar buitenlanders. In percentages: 13 procent. De meesten van hen – ruim 962.000 – zijn EU-burger. Rest nog een 521.000 die van buiten de Europese grenzen komen. (Lees verder onder de grafiek)
Als je wat dieper in de cijfers duikt, dan tekent zich een duidelijke top 5 af. De grootste groep buitenlanders in ons land komt gewoon uit Frankrijk. Op 1 januari 2023 – de meest recente datum in de statistieken van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) – waren dat er 163.789. Op de tweede plek staan de Nederlanders met 159.088 mensen. Dan volgen de Italianen (147.180) en de Roemenen (114.105). Pas op plek 5 duikt het eerste niet-EU-land op: Marokko, met 78.510 mensen met een geldige verblijfsvergunning.
Migratiechaos
Wat die mensen hier allemaal komen doen? DVZ geeft als voornaamste reden van verblijf “familie”, goed voor 661.934 van de geldige verblijfsdocumenten. Een kleine 410.000 woont hier om te werken. Daarna worden de statistieken wat troebel. 129.000 zijn hier om “andere” redenen. (Lees verder onder de grafiek)
Maar in het politieke debat ligt de focus een pak enger dan die grote groepen. Als de partijen zich beklagen over de ‘migratiechaos’ en aanverwanten, hebben ze het doorgaans niet over de Fransen, de Nederlanders en de Italianen. Dan gaat het vooral over de mensen die hier aankomen op eigen kracht – of met de hulp van mensensmokkelaars – en die we kennen van de lange wachtrijen voor het Klein Kasteeltje in Brussel. In 2023 rapporteerde DVZ 35.507 aanvragen tot internationale bescherming. Dat is gevoelig hoger dan in pakweg 2019, toen 27.784 mensen in België aanklopten, maar nog altijd minder dan in de volle asielcrisis van 2015. Toen klokte DVZ af op 44.760 aanvragen. (Lees verder onder de foto)
Eerlijke verdeling
Het klopt alleszins dat België verhoudingsgewijs meer doet dan bij een eerlijke verdeling over Europa zou gebeuren. Ons land telt 2,6 procent van de totale Europese bevolking, maar vangt wel 4 procent van de asielzoekers op. En hoewel Fedasil plaats heeft om 35.385 asielzoekers op te vangen, heeft staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) een opvangstop voor alleenstaande mannen afgekondigd. 3.900 mensen staan op de wachtlijst en moeten het op straat of in de Brusselse daklozenopvang weten te rooien. Een situatie waarvoor België al duizenden keren is veroordeeld, maar die maar niet opgelost raakt.
LEES OOK. Hoe tackelen de Vlaamse partijen asiel en migratie? “Gedaan met ‘bébé papier’”
Echt veel grip op de reden van vertrek heeft België niet. In de top 3 staan allemaal landen in de greep van oorlog. 4.227 Syriërs, 3.718 Afghanen en 3.249 Palestijnen vroegen asiel aan in ons land. Lang niet iedereen van die mensen kan blijven in België. Uit de cijfers van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) krijgt 43,5 procent officieel de vluchtelingenstatus of subsidiaire bescherming. Een cijfer dat al een jaar of drie stabiel is. (Lees verder onder de grafiek)
Maar goed, het is niet omdat die mensen hier officieel niet mogen blijven, dat België ze ook effectief weet te deporteren. Want ook aan de terugkeerzijde stokt het beleid. Uitgeprocedeerde asielzoekers krijgen een bevel om het grondgebied te verlaten, maar velen van hen trekken zich daar weinig van aan. In totaal wist DVZ vorig jaar 6.099 uitgeprocedeerde asielzoekers te verwijderen van het grondgebied. Dat is in het verleden al beter geweest. In 2017 stond de teller op 11.065 verwijderingen. De coronacrisis sloeg de bodem weg uit de verwijderingen. In 2020 zakten de cijfers helemaal in elkaar naar 4.895. De coronacrisis stond toen maandenlang repatriëringen in de weg. De normale gang van zaken heeft zich aan de cijfers te zien nog altijd niet helemaal hersteld. (Lees verder onder de foto)
De redenen waarom uitwijzingen zo moeilijk lopen, zijn legio. Het land van herkomst moet ook bereid zijn die mensen weer op te nemen. Het is niet voor niets dat de halve federale regering in april naar de Marokkaanse hoofdstad Rabat afzakte. Een echt terugkeerakkoord kwam niet uit de bus, maar het helpt om bepaalde dossiers in een stroomversnelling te krijgen, zweren ze binnen de regering.
Onverwijderbaar
En hoe dan ook spelen rechtsregels een grote rol. Iemand terugsturen naar een land waar zij vervolging riskeren, kan niet. Het ‘non-refoulementbeginsel’ heet dat in het jargon. Het leidt tot vreemde situaties. 56 procent van alle Afghaanse migranten die in België zijn, krijgt geen bescherming. Alleen is Afghanistan in geen enkel opzicht een veilig land. Die mensen mogen niet in België blijven, maar kunnen ook niet teruggestuurd worden. Ze zijn “onverwijderbare personen”. Het nieuwe migratiewetboek moest daar een oplossing voor bieden, maar het raakte niet gestemd. (lees verder onder de grafiek)
Het is per definitie moeilijk te zeggen hoeveel mensen zonder verblijfsvergunning op Belgisch grondgebied verblijven. Geschat wordt dat het om 120.000 mensen gaat. De bevolking van een stad als Brugge. Hen uitwijzen zal altijd moeilijk gaan.
LEES OOK. Terugkeerbeleid goedgekeurd ondanks protest N-VA en Vlaams Belang, maar AZG en Dokters van de Wereld bezorgd over “schade voor gezondheid”
- We stoppen de militaire interventies waarvoor tot vandaag miljoenen mensen op de vlucht slaan, zoals de oorlogen in Afghanistan, Irak en Libië of de steun aan de Israëlische oorlog in Gaza. Ons buitenlandbeleid is gericht op diplomatie en vredesonderhandelingen
- We treden streng op tegen alle vormen van sociale dumping waarbij buitenlandse arbeidskrachten gebruikt worden om onder de Belgische loon- en arbeidsvoorwaarden te werken
- We voeren een écht solidair spreidingsplan van asielzoekers in over alle landen van de Europese Unie, zodat elke lidstaat zijn steentje bijdraagt
- We maken een eind aan het permanente tekort aan asielopvang door voldoende reserve-opvangplaatsen te voorzien
- We zorgen ervoor dat elke asielzoeker recht heeft op een ernstig onderzoek van de asielaanvraag, met respect voor de Conventie van Genève
- Snelle en transparante asielprocedures. Na maximum 6 maanden hoort iemand te weten of die kan blijven of moet terugkeren
- Een afdwingbaar Europees spreidingsmechanisme voor de opvang van mensen op de vlucht, via een hervorming van de Dublinconventie
- Onrechtvaardige drempels voor gezinshereniging wegwerken, zodat minder gezinnen verscheurd worden
- Mensen in onwettig verblijf beter ondersteunen richting een duurzaam perspectief: verblijfsrecht of terugkeer
- Geen opsluiting van kinderen en kwetsbare groepen, zoals zwangere vrouwen, mensen met een handicap en slachtoffers van mensenhandel
- De opvang van asielzoekers in eigen regio
- De gezinshereniging aan banden leggen door onder andere hogere inkomensvereisten en een inburgeringsexamen
- De instroom van asielzoekers verminderen door onder andere de uitbreiding van de lijst van ‘veilige landen’ en een maximale bijdrage van de asielzoekers in de kosten voor opvang
- Arbeidsmigratie enkel voor hoogopgeleide profielen, bij voorkeur uit westerse landen
- Een referendum over immigratie organiseren
- Minder instroom door buitengrenzen van Europa beter te bewaken. Daar wordt al nagegaan of aanvragen überhaupt ontvankelijk zijn
- Via EU sluit België migratiedeals met landen van herkomst
- Handelsovereenkomsten, ontwikkelingssamenwerking en uitreiken van visa zijn gekoppeld aan bereidheid landen van herkomst om hun landgenoten terug te nemen
- Voorwaarden voor gezinshereniging stevig aangescherpt. Twee jaar in België wonen en werken en dus bijdragen. Toegang tot sociale zekerheid wordt gradueel opgebouwd
- Opvang moet altijd in menswaardige omstandigheden gebeuren. “We aanvaarden niet dat mensen op straat moeten slapen in afwachting van een beslissing in hun asielprocedure.”
- We maken werk van de realisatie van het nieuwe Europese asiel- en migratiepact: strengere controles aan de buitengrenzen, snelle grensprocedures en een verplichte spreiding van asielzoekers tussen de lidstaten
- We korten de procedures drastisch in via het nieuwe migratiewetboek
- Een strenger terugkeerbeleid met dwangmaatregelen zoals huisarrest, infrastructuur voor detentie en een wettelijk kader voor woonstbetredingen
- We koppelen terugkeerbeleid aan sancties voor herkomstlanden: beperkingen op het vlak van arbeidsmigratie, ontwikkelingssamenwerking en visaverlening
- We zijn strenger voor gezinshereniging: door te focussen op de werkelijke zorgrelatie met een kind maken we komaf met het fenomeen ‘bébé papier’
- Landen die geen onderdanen willen terugnemen, moeten ook niet rekenen op handelsakkoorden of arbeids- en studiemigratie naar ons land, en kunnen geen visumvrijstellingen krijgen
- Er moet een eengemaakte Europese asielprocedure komen met verplichte solidariteit en evenwichtige spreiding tussen de lidstaten
- Na een afwijzing (ook in een ander EU-land) kan geen nieuwe asielaanvraag meer worden ingediend
- Er moet een aanklampend terugkeerbeleid komen. Voor wie niet vrijwillig wil terugkeren, moeten woonstbetredingen en detentie mogelijk zijn
- Gezinshereniging moet kritischer worden bekeken omdat de integratie slecht verloopt. De inkomensvereiste voor wie familie laat overbrengen moet worden opgetrokken
- De N-VA pleit voor de externalisering van de asielprocedure. Opvang en bescherming worden buiten de Europese grenzen, in eigen regio georganiseerd
- De absolute prioriteit van het terugkeerbeleid ligt op het terugsturen van criminele illegalen. We voeren ook een levenslang inreisverbod in voor zware criminelen en terroristen
- Wie illegaal Europa betreedt, verliest elke kans op legaal verblijf in de Europese Unie. Wie dat toch probeert, wordt gered en teruggestuurd naar een veilige opvangfaciliteit buiten de EU
- We scherpen de voorwaarden voor gezinshereniging – ook voor vluchtelingen – verder aan: we verhogen de inkomensgrens en stellen die bij naargelang het aantal personen en leggen bijkomende inburgeringsverplichtingen op voor zowel de aanvrager als de gezinshereniger
- We voeren snelle en performante fast track-procedures in voor topprofielen die we koste wat kost willen aantrekken in ‘the war for talent’